Kaganiec na radnych uchylony. Uchwała była podjęta z istotnym naruszeniem prawa

Rozstrzygnięcie nadzorcze z 18 grudnia 2025 r. nie pozostawia wątpliwości: rada przekroczyła swoje kompetencje, a uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem prawa 

W uzasadnieniu nadzoru prawnego czytamy wprost, że Rada Miejska nie miała żadnej podstawy prawnej, by regulować – a tym bardziej ograniczać – prawa radnych wynikające bezpośrednio z ustawy. Kluczowy jest tu art. 24 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, który daje każdemu radnemu indywidualne prawo do:

• wstępu do pomieszczeń urzędu,
• wglądu w dokumenty,
• uzyskiwania informacji i materiałów,
• kontroli spółek i jednostek gminnych.

Wojewoda jednoznacznie wskazała, że: „w drodze aktu prawa miejscowego nie można ani rozszerzać, ani ograniczać uprawnień radnych wynikających wprost z ustawy”. A właśnie to – zdaniem nadzoru – zrobiła trzebnicka rada.

Uchylona uchwała, którą chciał przeforsować Marek Długozima wprowadzała m.in.:

• zamknięty katalog urzędników, którzy mogliby udostępniać dokumenty radnym,
• obowiązek składania wniosków do burmistrza,
• możliwość uzależnienia dostępu do dokumentów od opinii komisji lub całej rady,
• dodatkowe terminy i procedury, które de facto mogły blokować kontrolę.

W ocenie wojewody wszystkie te zapisy naruszały istotę mandatu radnego i prowadziły do jego cenzurowania. Co szczególnie mocno wybrzmiało w uzasadnieniu: rada nie ma prawa opiniować ani „zatwierdzać”, czy inny radny może wykonywać swoje ustawowe uprawnienia.

Przypomnijmy: uchwała została przegłosowana głosami radnych burmistrza Marka Długozimy, przy sprzeciwie całej opozycji. Projekt trafił na sesję na godzinę przed obradami, co samo w sobie wzbudziło ogromne kontrowersje.

Radny Sławomir Ćwikła, który złożył wniosek do wojewody, nie ma dziś wątpliwości, że była to próba „zabetonowania urzędu” i zablokowania niewygodnych kontroli. W emocjonalnym wpisie mówi wprost o kompromitacji obsługi prawnej gminy i radnych, którzy – jak pisze – „podnieśli ręce za łamaniem prawa”.

Wojewoda przypomniała w rozstrzygnięciu coś, co w samorządzie powinno być oczywiste: statut gminy nie może zmieniać ani ograniczać ustawy. Może porządkować kwestie techniczne, organizacyjne, ale nie ingerować w prawa, które ustawodawca przyznał radnym wprost. O tym podczas sesji mówiła opozycja, ale radni burmistrza milczeli, a potem podnieśli rękę nie zwracając uwagi na to, że dochodzi do absurdu. 

Co więcej, nadzór zwrócił uwagę, że nowelizacja ustawy z 2018 r. miała wzmocnić pozycję radnych wobec organu wykonawczego, a nie ją osłabiać. Próba odwrócenia tej logiki została uznana za niedopuszczalną.

Uchwała została wstrzymana z mocy prawa. Gmina może wprawdzie zaskarżyć rozstrzygnięcie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ale argumentacja wojewody jest obszerna, oparta na orzecznictwie NSA i doktrynie prawa. 

Jedno jest pewne: to poważny sygnał ostrzegawczy dla władz Trzebnicy. Próby ograniczania jawności i kontroli jest kompromitacją nie tylko burmistrza, ale i wszystkich jego radnych, którzy za tym głosowali. Co dalej? Czy teraz kontroli radnych będzie więcej? To możliwe, zwłaszcza, że burmistrz i jego otoczenie boją się tego jak ognia. Przykładem jest choćby uniemożliwienie radnemu Marcinowi Raczyńskiemu pracę w Komisji Rewizyjnej, która dziś działa bez obowiązkowego składu.