Skąd do gminy Trzebnica przybyli pionierzy

W kwietniu,gdy trwały jeszcze zacięte boje o Wrocław - "Festung Breslau", do Trzebnicyprzybyła pierwsza grupa Polaków z województwa świętokrzyskiego, na czele ze Stanisławem Bąk-Dzierżyńskim (przyszłym starostątrzebnickim), aby organizować zręby polskiej administracji,oświaty i gospodarki. Zastali tu już pierwszych rodaków powracających z IIIRzeszy Niemieckiej, uprzednio deportowanych,  którzy zdecydowali się tutajpozostać. Decyzją Rządu Tymczasowego  Pełnomocnikiem RP mianowanowojewodę kieleckiego Stanisława Piastowskiego, który na tymczasową siedzibęadministracji okręgowej wybrał Trzebnicę. Miasto zostało zatem pierwsząstolicą Dolnego Śląska. Pierwsze posiedzenieorganizującej się władzy odbyło się 20 kwietnia1945 r. Tę datę przyjmuje się za początek ustanowienia polskiej administracji wTrzebnicy, ponownie po 600 latach.

Po kapitulacji III Rzeszy Niemieckiej i zakończeniuII wojny światowej nasilił się napływ ludności przede wszystkim z centralnejPolski, chcącej zmienić dotychczasowe życie lubszukającej przysłowiowego dachu nad głową, poutracie swego mienia w wyniku działań okupanta i wojennych. Przybywały również całerodziny i pojedyncze osoby z Niemiec, ludzie deportowaniw latach okupacji do prac przymusowych oraz tułacze wojenni z różnych krajóweuropejskich. W miesiącach wczesnojesiennych zaczęły przybywać pierwszetransporty osób przesiedlanych z dawnych terenów należących do Rzeczpospolitej nawschodzie, czyli z Kresów Wschodnich, w zdecydowanej większości z Podola.Przybywali nieliczni z deportowanych w latach 40 ubiegłego wieku w głąb ówczesnegoZwiązku Radzieckiego, głównie jako byli żołnierze Dywizji Kościuszkowskiej utworzonejw ZSRR. Zdecydowana większość przybyłych tu pozostała i uznała tę ziemię zaswoją Małą Ojczyznę.

Ogółem w latach 1945 -1946  w gminie trzebnickiej osiedliły się4 tys. 744 osoby, z tego 2 tys. 490 osób w Trzebnicy. 1810 osób przybyło zprzedwojennych ziem II Rzeczpospolitej (955 osób do Trzebnicy): najwięcej - 1645z Podola, a 165 z Wileńszczyzny, Polesia i Wołynia. 24 osoby przybyły zdalszych rejonów dawnego ZSRR. Z Polski centralnej na ZiemięTrzebnicką przybyły 2553 osoby (1371 do Trzebnicy); najwięcej z województwaświętokrzyskiego - 975.Z dawnej III RzeszyNiemieckiej przybyły 244 osoby, a z innych krajów europejskich 113 osób.

  Pionierzyna Ziemię Trzebnicką przybyli z następujących miejsc:

-województwo świętokrzyskie - Busko, Kostki Duże, Kostki Małe, Kielce, Kostomłoty,Jędrzejów, Zagórze, Pińczów, Łopuszna, Oględów, Chęciny, Skarżysko - Kamienna, Iłża, Starachowice,Suchedniów, Końskie, Ostrowiec Świętokrzyski, Ćmielów, Włoszczowa, Opatów,Staszów, Mąchocice, Łazy, Sandomierz, Chmielnik, Bodzetyn;

- województwomałopolskie - Kraków, Tarnów, Miechów, Olkusz, Pomorzany, Wolbrom, Słomniki,Limanowa, Nowy Sącz, Bochnia, Oświęcim, Wadowice, Trzebinia, Chrzanów;

- województwopodkarpackie - Jarosław, Krosno, Tarnobrzeg, Przemyśl, Rozwadów, GlinikDolny, Kolbuszowa, Nowy Sącz;

- województwolubelskie - Chełm, Świdnik, Głusk, Krasnystaw, Kock, Kurów, Włodawa,Kraśnik, Łęczna, Hrubieszów, Zamość, Kraśniczyn, Chmielów, Rokitno, Puławy;

- województwomazowieckie - Warszawa, Radom, Pionki, Kozienice, Garwolin, Otwock, Legionowo, Ciechanów, Mława, Gostynin, Zwoleń;

-województwo podlaskie - Białystok, Suchowola, Hajnówka;

- województwołódzkie - Łódź, Piotrków Trybunalski, Tomaszów Mazowiecki, Wieluń, Łęczyca,Kutno, Opoczno, Radomsko, Czernice, Sieradz;

- województwokujawsko-pomorskie - Bydgoszcz, Rypin;

- województwowielkopolskie - Poznań, Kalisz, Bogdanów, Czajków, Krotoszyn, Turek, Ostrów Wielkopolski, Kępno, Strzelce Wielkopolskie;

- województwogórnośląskie - Częstochowa, Łazy, Tarnowskie Góry, Zawiercie, Porąbka, Włoszczowa,Żywiec, Cieszyn, Chorzów, Dąbrowa, Sosnowiec, Knurów, Kłobuck, Jaworzno;

- województwolwowskie - Czyszki, Winniki, Winniczki, Lwów (stąd najwięcej), Dublany, Wólka, Sośnica, Krotoszyn k. Lwowa, Rudki, Tuligłowy, Sambor, Gródek Jagielloński,Podhorce, Chyrów, Żółkiew, Majdan, Turkany, Jabłonka, Turka, Dobromil,Chryplin;

- województwotarnopolskie - Podhajce, Tarnopol, Brzeżany, Buczacz, Nowa Huta, Złoczów, Monasterzyska,Zaleszczyki, Zbaraż, Czernielów, Czortków, Dąbrówka;

- województwostanisławowskie - Halicz, Worochta, Rohatyn, Kołomyja, Stryj;

- województwowołyńskie - Łuck, Włodzimierz Wołyński, Kowel, Frankopol k. Kowna, Kostopol,Sarny, Cumań i Harłupy k. Łucka;

- Białoruś- Baranowicze, Grodno;

- Litwa- Wilno, Wołkowysk;

-deportacja - III Rzesza Niemiecka - prace przymusowe i ZSRR;

- emigracja- Węgry, Czechosłowacja, Wielka Brytania, Francja, Norwegia.

 Do wiosek przybyło z centralnej Polski - 1182osób, co stanowi 52,44% . Najwięcej z woj. świętokrzyskiego - 307osób, to jest 13,62%. Pozostałe 9,14% to przybysze z Rzeszy Niemieckiej iinnych państw Europy. Z Kresów Wschodnich, łącznie z osobami z ZSRR, przybyło - 866osób, to jest 38 42%.

W Brochocimiui Raszowie osiedlili się repatrianci z miejscowości Winniki i Czyszki - wiosek leżącychblisko Lwowa.

W Domanowicachi Jaźwinach z okolic Rudki w dawnym woj. lwowskim.

W Węgrzynowiez miejscowości Tuligłowy w pow. Rudki.

W GłuchowieGórnym z okolic Sambora.

W Kuźniczyskui w Skoroszowie z Czernielowa - wioski w dawnym woj. tarnopolskim.

Do Brzezia iBiedaszkowa Wielkiego przybyła dość duża grupa Polaków z Mołdawii, należącej do1945 r. do Rumunii.

Najwięcej osóbpowracających z pracy przymusowej w III Rzeszy osiedliło się w Trzebnicy - 139, w Domanowicach - 20, Masłowcu - 12, Koniowie - 10, Skarszynie - 8 i w  Szczytkowicach - 7; w  gminie łącznie 244osoby. Uprzednio byli mieszkańcami zarówno centralnej Polski, jak i KresówWschodnich.