Ocalone wiersze i poematy

W listopadzie 2012 r. światło dzienne ujrzała książka "Ocalone wiersze i poematy" Zygmunta Sadowskiego. Rodzina Zygmunta Sadowskiego, mieszkająca obecnie w Trzebnicy, zdołała ocalić część zapisków i rękopisów poety. Tom wierszy prezentuje utwory, które powstały w latach 1901-1917. Większość z nich powstała pod zaborem rosyjskim, na Wołyniu, w Nieświczu, wsi nad Płonką, gdzie mieszkał Zygmunt Sadowski. O Poecie wiemy niewiele: żył i tworzył na Wołyniu, tam też pracował jako urzędnik sądowy. W 1945 roku wraz z rodziną przybył na Dolny Śląsk, do Trzebnicy. Na stałe osiadł w Legnicy, gdzie zmarł w 1971 roku.

Szczególne podziękowania należą się pani Alicji Stręk-Tworek za pracę edytorską i wydanie tego tomiku wierszy. Trzeba było benedyktyńskiej pracy, by uporządkować i odczytać stare, podniszczone rękopisy i dokonać wyboru wierszy i poematów do publikacji. Wartość artystyczną utworów i ich przesłanie, powinni ocenić literaturoznawcy, ale wydaje się, że warto byłoby przywrócić literaturze polskiej dorobek Zygmunta Sadowskiego. Trzeba wyrazić uznanie prawnukowi Poety - Gerardowi Skalskiemu za próbę ocalenia i wydania, choć na razie w bardzo skromnym nakładzie wierszy i poematów pradziadka.

Zygmunt Sadowski wpisuje się idealnie w nurt poezji romantycznej, dla której najważniejsze były: umiłowanie kraju ojczystego, gotowość poświęcenia się dla własnego narodu i do podejmowania walki przeciw wrogom Polski. Poeci - romantycy skoncentrowali się przede wszystkim na budowaniu poczucia tożsamości narodowej i obronie jej symboli, takich jak ojczyzna, godło orła białego, ojczyzna - matka, ojczyzna zmartwychwstająca. Tak, jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, czy Cyprian Kamil Norwid, Sadowski, przeczuwając proroczo, zwłaszcza w ostatnich latach przed 1918 r. wyzwolenie ojczyzny spod jarzma zaborów, w wielu wierszach wyraża głęboką troskę o jej los. Po epoce niewoli i dwóch powstaniach narodowych: listopadowym i styczniowym (w tym roku obchodzimy 150. rocznicę jego wybuchu), widział konieczność poświęcenia wszystkiego, nawet życia, dla sprawy wyzwolenia Ojczyzny. Narodowi pogrążonemu w niewoli, potrzebne były słowa pełne nadziei i otuchy. Żeby przybliżyć czytelnikowi tematykę tych patriotycznych wierszy i głęboką wiarę poety w boską opiekę, warto przytoczyć  fragmenty wierszy Zygmunta Sadowskiego, by zaakcentować jego głęboką wiarę w mające nastąpić zmartwychwstanie Ojczyzny:

 

Uderzcież gromy! Niech przed wschodem słońca

Grzmotowe echo nad Polską przeleci,

Budząc duch Piastów od końca do końca!

Nad grobem ojców niechaj staną dzieci

Z wrogiem się skwitać! - zaczyna świtać!

 

Matka Ojczyzna, w strzępy poszarpana

Przemocą wrogów, samowolą synów,

Niech zmartwychwstanie! w morzu krwi skąpana -

Do nowej sławy i do nowych czynów.

 

Podczas tragedyj konania i życia,

Co kamień grobu naszego odchyla,

Wśród ryku burzy, podczas gromów bicia

Zmartwychpowstania wybije nam chwila!

 

Niech uschnie dłoń ta, co mieczem władała,

Co pod Grunwaldem raziła Krzyżaków,

Jeśli zapomnim, że Europa cała

Patrzy i czeka wskrzeszenia Polaków.

 

Pod sztandar kraju, pod sztandar Boga

Śpieszcie wygnańcy Ojczyzny!

Kiedy Pan z nami, zwyciężym wroga,

Do Matki wrócim z obczyzny.

W wielu wierszach Poety podziwiamy piękno przyrody i charakterystyczne dla Wołynia krajobrazy. W innych dostrzegamy fascynację dumką (ukraińską pieśnią w formie ballady o rzewnym nastroju). Tom wierszy kończą poematy miłosne "W borze" i "Sieroty". Jest to przykład miłości idealnej i doskonałej, gdzie kochankowie długo szukają miłości, przeczuwają swoje wzajemne istnienie, tęsknią do siebie i w końcu się spotykają. Ocalone wiersze i poematy sprzed ponad stu lat, przypominają nam te trudne lata naszej Ojczyzny, ale niosą też przesłanie, że nadzieja i wiara nielicznych może zmienić historię całego narodu.