Premierzy Polski w XXI wieku: Najlepsi i najgorsi w historii rządu

Premierzy Polski w XXI wieku nie tylko tworzyli rządy, ale musieli radzić sobie z presją wyborców, napięciami w koalicji i niestabilnością sceny politycznej.

XXI wiek przyniósł wiele zmian na stanowisku Prezesa Rady Ministrów. Premierzy Polski to politycy reprezentujący różne środowiska – od lewicy po prawicę. W pierwszych latach nowego stulecia urząd sprawowali przedstawiciele Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a następnie Platformy Obywatelskiej i Prawa i Sprawiedliwości. W XXI wieku gabinetu zdołał sformować m.in. Leszek Miller. Po nim funkcję tę objął Marek Belka. Po nim przyszli Kazimierz Marcinkiewicz i Jarosław Kaczyński z PiS-u.

Kolejne lata należały do PO – najpierw do Donalda Tuska, a potem do Ewy Kopacz. Od 2015 roku premierem był Mateusz Morawiecki. W 2025 roku, w wyniku zmian politycznych, obecny premier to Donald Tusk, który powrócił do władzy po ośmiu latach przerwy. Premierzy III RP w XXI wieku odzwierciedlają dynamiczne zmiany polityczne i różnorodne podejście do sprawowania rządów.

Cechą wspólną dla większości premierów była potrzeba balansowania między oczekiwaniami społecznymi a naciskami politycznymi. Współczesna scena polityczna wymusiła na szefach rządów dużą elastyczność oraz zdolność reagowania na kryzysy wewnętrzne i zewnętrzne.

Donald Tusk jest najdłużej urzędującym premierem III RP. Sprawował władzę od listopada 2007 do września 2014 roku, a jego powrót w 2023 roku dodatkowo wydłuża ten czas. Tusk zdołał utrzymać stabilną większość parlamentarną przez dwie kadencje, co w polskim systemie politycznym jest rzadkością. Jego rządy charakteryzowały się naciskiem na modernizację infrastruktury, współpracę z Unią Europejską oraz umiarkowany kurs gospodarczy. Po objęciu funkcji przewodniczącego Rady Europejskiej, zastąpiła go Ewa Kopacz, jednak nie zdołała powtórzyć sukcesu swojego poprzednika. Inni premierzy, jak Mateusz Morawiecki czy Leszek Miller, mieli krótsze kadencje, mimo intensywnego wpływu na krajową politykę. Jarosław Kaczyński, choć rządził jedynie kilkanaście miesięcy, odegrał istotną rolę jako lider PiS i realny architekt wielu zmian.

Czas trwania kadencji premiera często zależał od zdolności do budowania koalicji oraz skuteczności politycznej strategii.

Najkrócej sprawującym funkcję premiera w XXI wieku był Kazimierz Marcinkiewicz. Objął urząd w październiku 2005 roku i zrezygnował już w lipcu 2006 roku. Jego kadencja trwała zaledwie dziewięć miesięcy. Choć zyskał dużą popularność wśród Polaków, konflikt z kierownictwem PiS zakończył jego polityczną karierę na tym stanowisku.

Wcześniej, już w latach 90, krótkie rządy miał Jan Krzysztof Bielecki, który był premierem przez niecały rok w 1991 roku. Należy też wspomnieć Hannę Suchocką, jedyną kobietę-premiera do czasu Ewy Kopacz i Beaty Szydło – jej rząd upadł w wyniku głosowania nad wotum nieufności w 1993 roku. W III RP rządy krótsze niż rok nie należały do wyjątków – taki los spotkał również Jana Olszewskiego.

Premierzy Polski w XXI wieku często obejmowali urząd w czasie politycznych zawirowań, co skracało ich kadencje. Zdarzało się, że nawet dobrze oceniani szefowie rządu musieli odejść z przyczyn partyjnych lub wskutek nagłej utraty większości. Szybkie zmiany premierów były również wynikiem sporów personalnych i walki o przywództwo w obrębie koalicji.

W III RP tylko kilku premierów zdołało sformować więcej niż jeden gabinet. W XXI wieku dokonał tego Donald Tusk, który kierował zarówno pierwszym, jak i drugim rządem PO-PSL. Również Mateusz Morawiecki, po wygranych przez PiS wyborach w 2019 roku, ponownie objął stanowisko, tworząc swój drugi gabinet. Miał nawet i trzeci, jednak nie uzyskał wotum zaufania. Podobną sytuację miał Leszek Miller.

W tym przypadku drugi jego rząd nie uzyskał wotum zaufania i nie rozpoczął pracy. Wcześniej w historii III RP rekordzistą pod tym względem był Waldemar Pawlak, który dwukrotnie stawał na czele Rady Ministrów – w 1992 roku i ponownie w latach 1993–1995. Jednak jego pierwszy gabinet nie uzyskał wotum zaufania, a więc formalnie nie rozpoczął działalności. Premierzy III RP, którzy utworzyli więcej niż jeden rząd, stanowili wyjątek od reguły, bowiem większość pełniła tę funkcję raz.

Warto zauważyć, że ponowna nominacja zazwyczaj wiązała się z wygranymi wyborami lub strategiczną rekonstrukcją sceny politycznej. Powrót Donalda Tuska w 2023 roku potwierdził, że możliwe jest odzyskanie zaufania wyborców po latach nieobecności. Zgodnie z wynikami sondażu United Surveys, jego obecne notowania wskazują na duże poparcie społeczne, mimo napięć politycznych.

Artykuł sponsorowany