Świetność przemija, pamięć pozostaje

Piotr Włostowic urodził się około 1080 r. na zamku w Górce koło Sobótki, u podnóża Ślęży. Był synem wpływowego wielmoży śląskiego Piotra Włosta. Dwór Piotra Włostowica mieścił się na podwrocławskim Ołbinie, a włości jego rozrzucone były po całym Dolnym Śląsku oraz w innych częściach Polski. Do nich należała także Trebnicha - klucz majątków skupiony wokół Trzebnicy, które przypadły Piotrowi Włostowicowi w prawnym dziedzictwie po dziadku jego i ojcu. Trzebnica posiadała wtedy prawo targu oraz drewniany kościółek p.w. św. Piotra, wzniesiony przez Włostowica przed 1140 rokiem.

Piotr od młodych lat był związany z otoczeniem Bolesława Krzywoustego. W 1117 r. wielmoża śląski otrzymał od Bolesława zaszczytny tytuł wojewody (comes palatinus), który dał mu pozycję drugiej osoby w państwie. Natomiast przez małżeństwo z księżniczką ruską Marią, siostrą pierwszej żony Bolesława Krzywoustego, został wujem Władysława II, pierworodnego syna księcia i wszedł w koligacje z rodem Piastów.

Największą sławę i rozgłos przyniosło palatynowi podstępne porwanie księcia ruskiego Wołodara i przywiezienie go na dwór książęcy Bolesława Krzywoustego. Jednak krzywoprzysięstwo, którego się przy tym dopuścił, nie znalazło uznania w oczach Kościoła, który zadał mu surową pokutę.  Jak głosi legenda Piotr miał zbudować 77 świątyń - klasztorów, kościołów i kaplic - dziesięć razy tyle, ile dni w tygodniu i sakramentów w katechizmie. Nie był to jednak kres jego poniżenia. W 1125 r. utracił urząd wojewody. Odsunięty od godności i zaszczytów, poświęcił się wypełnianiu zaleceń pokuty. Fundował świątynie i klasztory, w tym opactwo rodowe na Ołbinie, które uposażył m.in. połową Trebnichy i targiem w Trzebnicy.

Do łask i godności powrócił dopiero po śmieci Bolesława Krzywoustego (1138). W myśl testamentu zmarłego władcy, księciem zwierzchnim Polski - seniorem, został Władysław II, najstarszy syn Bolesława, który uczynił Włostowica swoim wojewodą. Senior nie myślał przestrzegać testamentu ojca, postanowił usunąć młodszych braci i ustanowić jednowładztwo. Piotr, który wg kronikarza uważał, że należy ściśle przestrzegać praw, a królestwo całe zachować w trwałym pokoju, nie godził się na obalenie testamentu Bolesława Krzywoustego i stanął w obronie praw młodszych książąt - juniorów. Władysław uznał to za zdradę i skazał wojewodę na oślepienie, konfiskatę majątku i wygnanie z kraju. Wyrok został wykonany. Piotr wraz z rodziną schronił się na Rusi.

Kronikarze o tragiczny los Piotra, oskarżali Agnieszkę, żonę Władysława. Ambitna i dążąca do jednowładztwa księżna, zmierzała do odwetu na wojewodzie za sprzyjanie juniorom i osobistą zniewagę. Jak głosi legenda, pewnego razu na biwaku, w czasie wspólnego polowania Władysława i Piotra, krewniacy żartowali o swoich żonach. Piotr powtórzył księciu plotkę, że księżna go zdradza.

O tym dowiedziała się Agnieszka i zaprzysięgła palatynowi zemstę. Dlatego, kiedy Władysław - choć nie miał na to dowodów - uznał Piotra za zdrajcę, księżna różnymi sposobami nakłaniała męża do jak najsurowszej kary dla wojewody. Według kronikarzy, to usilne nalegania Agnieszki sprawiły, że Władysław, który chciał ponoć jedynie uwięzić wojewodę, tak okrutnie ukarał swego wuja.

W 1146 r. Władysław został pokonany przez braci i zbiegł do Niemiec. Do kraju już nie wrócił. Seniorem został Bolesław Kędzierzawy. Wtedy Piotr wrócił z wygnania. Odzyskał utracone dobra, a nawet urzędy. Triumf palatyna był już tylko symboliczny. Kalectwo uniemożliwiło mu aktywny powrót do polityki. Ostatnie lata życia poświęcił pobożnym fundacjom. Zmarł 16 kwietnia 1153 r i został pochowany w opactwie św. Wincentego na Ołbinie we Wrocławiu. Współcześni mu, określali Piotra m. in. najpobożniejszym Chrystusa czcicielem oraz kleru szczerym miłośnikiem.

W 1163 r. na Śląsk wrócili synowie Władysława Wygnańca, którzy zmusili potomków Piotra Włostowica do opuszczenia Śląska. Włostowicowie przenieśli się do Małopolski. Świetność rodu Łabędziów, któremu początek dał Piotr Włostowie trwała nadal.

Dla upamiętnienia osoby Piotra Włostowica, która otwiera poczet najsłynniejszych postaci w dziejach Trzebnicy, we wtorek 16 kwietnia 2013 r. w Powiatowym Zespole Szkół nr 2 im. Piotra Włostowica w Trzebnicy odbędzie się sesja popularnonaukowa dla młodzieży szkolnej zatytułowana "W 860. rocznicę śmierci Piotra Włostowica". Projekt realizują:  TMZT i PZS nr 2, a finansują: Powiat Trzebnicki i PZS nr 2.